Aan alles komt een einde. Ook aan deze dag’, zei mijn moeder vroeger toen ik als kind niet naar bed wilde. En nog steeds ken ik een milde vorm van verzet als ik moet stoppen met iets dat nou net zo leuk of gezellig was. Eigenlijk is dat verzet als een natuurlijke minicrisis die zich afspeelt tussen twee fases. Een soort herfst - inclusief storm - tussen de zomer en de winter. Het is weerstand tegen het loslaten en angst voor de onvermijdelijke verandering die daarop volgt.
Het is de fase tussen groei en rijping waarin de crisis zich afspeelt, zo legt bioloog Willem Beekman uit in een inspirerend interview in Trouw. Hij opende als kind een cocon om erachter te komen dat er alleen maar snot in zat. Het leek verrot, maar feitelijk hoorde dit bij het transformatieproces van de rups om een vlinder te worden. Het moet als het ware eerst slechter worden, voordat het beter wordt. Chaos en verval herinneren aan wat was en zijn tegelijkertijd een voorbode voor wat komt.
Wat is de natuur toch ook een prachtige metafoor voor onszelf. En hoe geruststellend! De zon en de regen, de groei en stagnatie, the flow en de crisis; het hoort er allemaal bij. Het is natuurlijk.
Fases, seizoenen, volgen elkaar geruisloos op. De natuur geeft de kennis van generatie op generatie door. Inderdaad, net als in het familiebedrijf. Hoe natuurlijk kan het zijn! Duurzaam in de letterlijke zin van het woord, namelijk ‘lang durend’ volgens Van Dale. Duurzaam betekent ook ‘weinig aan slijtage onderhevig’ en ‘weinig natuurbelasting’. Door natuurlijke processen te volgen, zoals in het familiebedrijf gebeurt, wordt naar mijn idee de natuur vanzelf minder belast. Ga maar na: bij familiebedrijven is continuïteit vaak het belangrijkste doel.
Een overnameproces is eigenlijk de herfst en de winter van de levenscyclus van een bedrijf. Hetis het einde en het begin in één. Voor de Kelten begon het nieuwe jaar na All Hallow’s Eve, wat we nu als Halloween kennen. De oogst was binnen, de nieuwe zaden gewonnen. De winter was voor hen de start en de voorbereidende fase op het nieuwe groeiseizoen. Een nieuwe dag startte voor hen ook na zonsondergang, dus als het donker wordt. Hoe mooi eigenlijk om het donker, de winter, de stille periode waarin ogenschijnlijk niets gebeurt, niet te zien als het einde maar als een nieuw begin!
Opvolging in het familiebedrijf is als de herfst van de Kelten, het is het begin van iets nieuws en zeker niet het einde!
